Алагарская модельная библиотека

Хас биирдии норуот таҥаһа кини олорор сирин, култууратын уонна итэҕэлин көрдөрөр. Биһиги өбүгэлэрбит таҥастара саха материальнай култууратын чааһа буолар уонна тулалыыр эйгэлэрин, итэҕэллэрин кытта ыкса сибээстээх. Сахалар сир ийэҕэ итэҕэллэрэ — үрдүк майгылаах-сигилилээх уонна ырыҥалыыр өйдөөхтөрүн мэктиэтэ буолар. Биһиги өбүгэлэрбит култуурнай нэһилиэстибэлэрэ, сиэрдэрэ-туомнара, итэҕэллэрэ ордук чаҕылхайдык таҥастарын быһыытыгар, оһуорга уонна киэргэлгэ көстөр. Биһиги өбүгэлэрбит былыргы итэҕэллэринэн куһаҕан тыыннар киһиэхэ олус куһаҕаннык дьайыахтарын, араас ыарыылары аҕалыахтарын сөп. Ол иһин куһаҕан тыыны үүрүү, ыраастаныы уонна харыстаныы сиэрэ-туома баар. Үрдүк суолтаны таҥаска эмиэ уураллара. Таҥаска түһэриллибит оһуор киһи доруобуйатын уонна дууһатын харыстыырга көмөлөһөрө. Биһиги өбүгэлэрбит олохторо тулалыыр айылҕаны кытта ыкса сибээстээх этэ аһы-таҥаһы, улэҕэ туттар сэби-сэбиргэли: барытын айылҕа биэрэрэ. Ол иһин Саха норуотун төрүт таҥаһа материальнай култуура чааһа буоларын быһыытынан, кини итэҕэлин, сиэрин-туомун, айылҕатын, таҥаларын кытта ыкса сибээстээх.

Саха таҥаһын бириэмэтинэн уонна олох-дьаһах уларыйыытынан икки бөлөххө араарыахха сөп:

1. Саха норуотун таҥаһа (17–18 үйэ). Бу кэмҥэ саха национальнай култуурата силигилии сайдар. Саха таҥаһа итэҕэлин кытта сибээһэ улахан: муостаах бэргэһэлэр, хотойдоох түүлээх сон, сиэҕэ суох куопта «таҥалай», дьахтарга аналлаах түүлээх бэргэһэ «дьабака», этэрбэс. Таҥаһы киэргэтэргэ ордук халлаан күөх, маҥан уонна хара оҕуруону, «ынах», «дьураа» диэн оһуордары, алтантан киэргэли тутталлара. КыҺыл өҥ – олох күүһүн, ийэни кытта ситим өҥө. От күөх – сир уонна от өҥө. Халлаан күөх – халлаан. Араҕас, маҥан – хаар уонна күн сардаҥатын өҥө.
2. 18 үйэ ортотуттан 20-с үйэҕэ диэри саха төрүт таҥаһа атын норуоттары кытта алтыһыы, атыы-эргиэн түмүгэр, улаханнык уларыйар. Дьопуруопа таҥаһын элеменнэрэ киирэллэр. Холобур, саҕа, хармаан, дьогдьуур, бэлэнньик.

“Алазар Далбардара” Дьокуускай куоракка ыытыллыбыт төрүт таңаһы көзүлүүр норуот параадыгар кыттыыны ыллылар